Sự thật về quán cơm 'bao no' ở Sài Gòn
Sau nhiều ngày xin vào làm
việc tại một quán cơm trên đường Tên Lửa, phường Tân Tạo A, quận Bình
Tân, TP HCM, phóng viên được cô chủ quán tên Huyền giao cho công việc vo
gạo, cũng như chuẩn bị công đoạn nấu cơm bán cho khách.
Trong những ngày đầu mới vào làm việc, công đoạn này
tôi không được tiếp cận mà chỉ làm các việc nhỏ nhặt như bưng cơm cho
khách, dọn bàn… Sau một thời gian khi đã tin tưởng, cô chủ quán mới chịu
giao cho tôi công đoạn vo gạo nấu cơm và tất nhiên là không quên hướng
dẫn tôi cách thực hiện nồi cơm Thạch Sanh.
Công thức mà cô Huyền hướng dẫn cho tôi đó là: cứ 3 kg
gạo là cho một gói bột nở, nấu khoảng 5 phút bớt nước và rắc thêm một ít
bột trên mặt là cơm sẽ thơm ngon và dẻo dai. Theo tìm hiểu của tôi thì đa
phần các hàng cơm bụi đều cho khách ăn cơm thêm thoải mái, nhiều quán cơm
đều ghi biển “bao no” (ăn khi nào no thì thôi, không tính tiền thêm).
Dù khách có đông đến mấy, cũng chỉ khoảng 30 phút sau
là quán đã kịp nấu nồi cơm trắng dẻo, thơm phức nhờ gói bột trắng hóa
chất phép màu. Theo sự chứng kiến của tôi thì cứ khoảng 3 – 5 ngày, cô
Huyền lại gọi điện thoại cho một đại lý ở chợ Bà Chiểu (quận Bình Thạnh)
giao hàng, mỗi lần lấy khoảng 100 gói bột này vói giá 6 ngàn đồng/gói.
Theo tiết lộ của một phục vụ quán cơm bao no trên
đường Phạm Văn Bạch (quận Tân Bình ) thì chỉ cần 2 gói bột màu trắng này
có thể hóa phép cho 10 kg gạo nở bung trắng đều, hạt to mẩy khi đã chín
thành cơm, tương đương như khi nấu 20 – 25 kg gạo thông thường mà không
mất nhiều công. Loại bột này được chủ quán cơm cho biết mua tại chợ Bà Chiểu.
Từ lâu chợ Bà Chiểu (quận Bình Thạnh, TP HCM) được
biết đến là khu chợ lâu đời, buôn bán nhiều loại gia vị nổi tiếng và tiểu
thương nào cũng có sẵn mấy chục lượt khách quen đến mua hàng ngày. Chợ
bán nhiều loại gia vị từ quế, hồi, đến các loại bột làm bánh, bột nở… và
mỗi hàng lại có những loại tạp phẩm không giống ai để cạnh tranh lợi
nhuận.
Trong vai một người bán quán tìm mua loại bột để ngâm
gạo giúp nấu cơm chín nhanh và nở tơi mẩy gấp đôi số gạo bình thường,
chúng tôi tìm tới khu chợ Bà Chiểu dò hỏi. Tuy nhiên khi đến quầy trưng
bày gia vị trong chợ, chúng tôi không hỏi ngay được sạp nào bán loại hóa
chất này.
Phải mất một lúc lâu tìm kiếm, mới có một chủ sạp kéo
nhẹ tay tôi bảo: “Chị có loại bột nở đấy”. Chị Gái (chủ sạp Chị Gái – Anh
Tâm) bật mí, loại bột này chỉ bán cho người quen hoặc có khách hỏi mới
đưa chứ không bán đại trà. “Cái này là hàng của ngoại mà, hàng của Pháp
đấy. Vì đây là loại bột mới, chưa có nhiều người biết đến nên chị chỉ
trưng bày vài gói để làm mẫu, khách hỏi chị mới đem ra thôi”, chị Gái
tiết lộ.
Thấy có vẻ gặp phải mối, chị chủ quán lôi ra một hũ
trong đó có khoảng 10 gói bột màu trắng hồng nhỏ bằng 4 ngón tay và bắt
đầu giới thiệu: “Đây chính là loại bột mà em cần tìm, chỉ cần cho một gói
vào 3 kg gạo là giúp hô biến gạo thành cơm nhanh chóng và lượng cơm bằng
em nấu 6 kg gạo”.
Theo quan sát của chúng tôi, bên ngoài vỏ gói bột ghi
hầu hết bằng tiếng nước ngoài, không có nhãn mác hay hạn sử dụng nhưng
chủ sạp vẫn khẳng định đây là hàng nhập.
Xé vỏ giấy ra bên trong là thứ bột trắng, nhỏ mịn như
đường cát và có mùi thơm nhẹ. Tuy nhiên, gói giấy bọc vỏ bên ngoài lại in
chữ Trung Quốc và có hình cô gái nội trợ. Hỏi cách sử dụng bột sao cho
hiệu quả, chị Gái bật mí: “Chỉ cần ngâm 15 – 20 kg gạo chung với 5 gói
nhỏ loại bột này rồi đem hấp khoảng 1 tiếng, gạo sẽ nở bung, cho lượng
cơm nhiều gấp đôi so với bình thường. Thêm nữa, loại bột này còn có tác
dụng làm cơm chín rất nhanh. Ngâm bột này vừa giúp gạo nở nhanh, nhiều và
chín mau mà không mất công làm gì cả, lợi lắm đấy”
.
Chúng tôi tỏ vẻ không tin, chị Gái tiếp tục trấn an
“Em cứ xài thử, nếu không nở gấp đôi, đem đến đây chị bù tiền gấp 10 lần
cho em”. Chị Gái còn chia sẻ thêm: “Khách của chị hầu hết là chủ quán cơm
bình dân, em không phải lo, cứ an tâm mà dùng, có gì khó hiểu alo chị
hướng dẫn cho”.
Chúng tôi đánh bạo hỏi thêm vài điều về gói bột thần
này, chị Gái không giấu diếm: “Một đĩa cơm giá 12.000 – 15.000 đồng, tính
tất cả chi phí và lại còn bao no nữa chứ. Thử hỏi không có loại bột này,
ai dám bao no cho khách? Thế nên chủ quán cơm đến đây hỏi mua gói bột này
rất nhiều, vì họ làm như vậy mới có lãi”.
Khách ăn cơm thoải mái không tính tiền là nhờ bột nở
thần kỳ
Nguy hiểm đến sức khỏe người sử dụng
Sau khi mua 5 bịch bột trắng, chúng tôi tiếp tục theo
chân 1 chị bán hàng cơm vỉa hè ở Bình Thạnh hỏi về công dụng loại bột xem
có đúng không, vì “bọn em muốn mở quán cơm bình dân”. Chị Thùy, 35 tuổi,
thâm niên bán cơm vỉa hè 5 năm cho biết, dân trong nghề gọi bột này là
bột nở có tác dụng làm thịt nhỏ to ra gấp 2, hạt gạo ngâm đem hấp lên to
ra gấp 2,3 lần mà chẳng cần công sức gì cả.
Vì vậy “một ngày ước tính bán 40kg gạo, nhưng kỳ thực
chúng tôi chỉ bỏ tiền mua 15 – 20 kg gạo thôi bởi cho bột vào ngâm gạo
rồi hấp lên ra cơm nở, xốp và chín nhanh, mà được nhiều lắm. Nhưng cơm ăn
không được dẻo, sống sượng”. Vừa nói chị Thùy vừa đẩy mấy thau gạo mới
ngâm, quấy thêm ít bột và chuẩn bị đưa vào nồi hấp cho cơm nở, chuẩn bị
bán buổi trưa.
Ghé qua quán bán cơm gần bệnh viện Ung bướu (quận Bình
Thạnh ), chúng tôi luôn thấy chủ quán rất xởi lởi đong 1 bát cơm trắng to
đùng khi khách gọi xin thêm. Thức ăn nhiều, cơm ngon, lại mong muốn giá
rẻ, nên chủ quán cơm như chị Thùy phải nghĩ cách sao cho thịt đẻ 2, cơm
sinh 3 mới mong có lời.
Nhiều khách ăn cơm rẻ hàng ngày cho biết, họ ít khi
quan tâm đến việc cơm ra sao mà chỉ chăm chăm xem rau, thịt, cá có sạch
và ôi thiu hay không. Vì thế việc cơm nở từ gạo ngâm bột trắng hóa chất
gì đó với họ là ngoài sức tưởng tượng. Anh Nguyễn Quang Sáng, nhân viên
văn phòng ở Bình Thạnh cho biết: “Hàng ngày tôi vẫn ăn cơm 15.000
đồng/suất, đầy đủ rau, thịt, cá và chủ quán còn hào phóng miễn phí thêm
cơm nên đây là quán ruột”.
Những quán cơm bao no luôn trở thành “quán ruột” của
dân lao động
Bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp – giám đốc trung tâm dinh
dưỡng TP HCM cho biết, loại bột mà phóng viên đề cập tới là một loại hóa
chất giúp giữ hơi nước trong hạt gạo cũng như tổng hợp các chất khí giúp
hạt gạo nở to hơn bình thường, và chính điều này có thể nguy hại đến sức
khỏe người sử dụng. Chưa kể việc các quán cơm sử dụng một loại bột không
rõ nguồn gốc xuất xứ, không có hướng dẫn sử dụng là sai quy định và vi
phạm pháp luật.
Hiện nay, vấn đề an toàn thực phẩm được nhiều người
rất quan tâm và Cục an toàn thực phẩm thuộc Bộ Y Tế cũng liên tục đưa ra
những khuyến cáo cho người dân nên chọn những loại thức ăn có nguồn gốc
xuất xứ, hợp vệ sinh để bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên đối với tầng lớp như
sinh viên, người lao động nghèo thì lại không có điều kiện và cơm bụi vẫn
là lựa chọn số 1 đối với họ.
Thạc sĩ Trương Quốc Khánh – Phó chi cục trưởng Chi cục
An toàn vệ sinh thực phẩm TP HCM cho rằng, hiện tại không thể quản lý nổi
đối với loại hình thức ăn đường phố do không đủ năng lực cán bộ, cán bộ
trạm y tế quá thiếu, quá yếu và thay đổi liên tục.
Vấn đề là các khách hàngquán
cơm đường phố hầu hết là dân nghèo, vì mục đích mưu sinh nên thường bỏ
qua hoặc không biết về các yếu tố ô nhiễm, nguy cơ dẫn đến ngộ độc thực
phẩm và bất chấp tất cả chỉ nhằm mục đích mang lại lợi nhuận. Như vậy, để
phòng tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm, việc nâng cao ý thức cho những
người bán hàng thức ăn đường phố, cũng như nâng mức độ nghiêm khắc xử
phạt là rất cần thiết.
*
* *
|
